Shpesh njerëzit thonë se takimet nuk janë të rastësishme, ndaj edhe ky takim nga historia ime, besoj se nuk ka qenë i rastësishëm. Takimet shkatërrojnë paragjykimet dhe na përballin para së gjithash me veten, por edhe me personin/at që qëndrojnë përballë nesh. Nëpërmjet takimeve ne mund të zhvillojmë shumë bashkëpunime, të bëjmë miq, të bëhemi më të pasur në përvojë dhe shumë shpesh shumë më tepër se kaq.
Po Presheva ku ishte? Kështu ka filluar pothuajse çdo bisedë që kam pasur sa herë që kam përmendur komunën e Preshevës, me të cilën më lidhin në radhë të parë miqtë e mi, por edhe puna me të cilën kam marrë të njëjtën gjë. Është shumë shqetësuese por edhe e papranueshme që shoqëria ku jetojmë të harrojë para së gjithash të rinjtë dhe potencialin e tyre, si dhe të vendosë kufij aty ku ata realisht nuk ekzistojnë.
Si profesoresha i diplomuar i gjuhës dhe letërsisë shqipe, do të shfrytëzoj rastin për t’iu përgjigjur një pyetjeje që shpesh nuk kam dëshirë t’i përgjigjem, sepse vjen me shumë kuriozitet të pakëndshëm që kalon kufirin e shijes së mirë. Pyetja është: Pse zgjodhët gjuhën shqipe? Për të gjithë ju që nuk dini ose nuk keni pasur kurrë mundësi të dëgjoni, departamenti i gjuhës dhe letërsisë shqipe është një nga departamentet më të vjetra në Fakultetin Filologjik të Universitetit të Beogradit, ai ekziston për më shumë se një shekull. , 102 vjet për të qenë të saktë. Përgjigja është e thjeshtë, kur e pyeti miku im se çfarë di për shqiptarët dhe kulturën shqiptare, përgjigja ime ishte “asgjë”. Ishte momenti kur fillova të hulumtoj dhe t’i bëj vetes shumë pyetje. Zgjedhja e gjuhës dhe më vonë rruga e biznesit, më çoi në një aventurë të jetës, luajti me rrethanat dhe hapi shumë rrugë që as nuk e dija se ekzistonin.
Takimi i parë me të rinjtë nga Presheva u zhvillua në Beograd. Do të jem i sinqertë, atë ditë isha jashtëzakonisht e emocionuar dhe e gëzuar sikur e ndjeva dhe e dija që do të ishte një takim që do të ndryshonte jetën time. Festivali “Mirëdita, dobar dan”, i cili atëherë u mbajt në Beograd dhe që synon shkëmbimin e skenës kulturore kosovare dhe asaj serbe, mblodhi të rinjtë, imagjinoni serb dhe shqiptarë. Jo shumë popullor në shoqërinë ku jetojmë, apo jo? Më bëri krenare vetë fakti që do të jem pjesë e një tubimi që mbledh disa të rinj me zemër dhe mendje të hapur, të cilët shohin më shumë dhe duan më shumë. Ishte vërtet koha dhe vendi i duhur për mua, i cili sapo kisha filluar të ndërtoj rrugën time në fushat që kanë të bëjnë me pajtimin në rajon, pjesëmarrjen aktive të të rinjve dhe tolerancën në shoqëri.
Gjatë takimit me të rinjtë nga Presheva në festivalin e përmendur, vrapova më shpejt dhe më mirë për të nxjerrë në pah gjuhën time shqipe të atëhershme të pakët, por letrare, e cila i la pa fjalë. Në një kuptim pozitiv, sigurisht. Kjo ishte era ime më e madhe e bishtit dhe isha vetëm në vitin e dytë të kolegjit. Njohja se në jug të Serbisë ka disa të rinj për të cilët nuk dimë asgjë, me të cilët kontakti pothuajse nuk ekziston, më ktheu në realitetin që jetojmë sot. Një realitet që unë si i ri nuk e pranoj. Një realitet që nuk i njeh pakicat kombëtare si pjesë të shoqërisë, një realitet që nuk pranon tjetrin dhe të ndryshëm, një realitet që bën dallime në shtetin që është i imi po aq edhe i tyre.
Udhëtimi im i parë në Preshevë ndodhi në vitin 2019, kur mora një ftesë nga miqtë e mi për të marrë pjesë në një event të organizuar nga organizata e tyre, i cili gjithashtu synon fuqizimin dhe inkurajimin e të rinjve. Ai largim ishte përgjigja e shumë pyetjeve të mia lidhur me Luginën e Preshevës, e cila përfshin komunat e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanocit. Shumë nga të njohurit, kolegët dhe miqtë e mi, kur u thosha se po udhëtoj për në Preshevë, më pyesnin, ku ishte Presheva? A është në Serbi? Ajo pyetje më hutoi, por u përpoqa ta kuptoja, pastaj kuptova se jugu i Serbisë trajtohet si diçka që është fshirë nga harta e financave, nga harta e agjendës politike që nuk synon të mbajë dhe motivojë të rinjtë. njerëzit që jetojnë atje dhe për shkak të mundësive të kufizuara, gjithnjë e më shumë të rinj po largohen nga komunat e përmendura.
Të rinjtë janë të kufizuar në arsim, qytetarët gjithnjë e më shumë po përballen me problemin e pasivizimit të adresave, mosnjohja e gjuhës serbe i pengon ata të studiojnë në Beograd apo në ndonjë qytet tjetër të Serbisë dhe gjithnjë e më shumë po i drejtohen Prishtinës dhe Shkupit. Manifestimet kulturore pothuajse nuk ekzistojnë, dhe ato që ekzistojnë nuk vizitohen sepse nuk ka kush t’i pasqyrojë në media. Të rinjtë në Luginën e Preshevës më duken gjithnjë e më shumë si konflikti i ngrirë i dialogut ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës.
Ajo që meritojnë të rinjtë dhe gjërat themelore është që vendi në të cilin jetojnë u siguron kushtet elementare për zhvillim dhe nuk ua vret krijimtarinë, siç është rasti me të rinjtë e Luginës së Preshevës. Nëse do të pyesnim se sa të rinj nga Presheva, Bujanoci dhe Medvegja e kanë vizituar Beogradin deri më tani, përqindja do të ishte shkatërruese dhe si të mos ishte kur vetëm një biletë khthyese nga Beogradi në ato qytete kushton 5000 dinarë.
Këto janë vetëm disa nga problemet me të cilat ballafaqohen të rinjtë në ato komuna dhe realisht nuk mund të mos e përmendja. Ajo që më gëzon vërtet janë shembujt pozitivë, të cilët do të veçoja dhe për të cilët duhet të flasim më shumë për t’u dhënë sa më shumë shikueshmëri. Përkatësisht, rrugën time të karrierës e kam nisur duke bashkëpunuar me aktivistë dhe kolegë nga Presheva, të cilët besuan në mua dhe e panë potencialin tim. Kam përkthyer tekste nga serbishtja në shqip dhe anasjelltas, dhe ky ishte angazhimi im i parë në biznes. Unë jam jashtëzakonisht mirënjohës për mundësinë, dhe më e rëndësishmja, ato bashkëpunime, miqësi dhe kontakte vazhdojnë edhe sot e kësaj dite.
Të rinjtë sot janë të ekspozuar ndaj ndikimit të medias si dhe rrëfimeve të gabuara që detyrojnë dhunën dhe diskriminimin. Të rinjtë duhet të bashkohen dhe të krijojnë një rrjet që do të shërbejë për t’u lidhur përmes sportit, artit, filozofisë dhe fesë. Është një fill që bashkon dhe nuk njeh besime dhe kufij. Këto janë vetëm disa nga mënyrat se si mund të luftojmë dhe të shkatërrojmë paragjykimet dhe narrativat që na rrethojnë. Ajo që është më e rëndësishme është që të rinjtë të mos kenë nevojë për politikanë për të krijuar besim, janë të rinjtë ata që janë bartës të ndryshimit për të mirë dhe shoqëria nuk duhet ta harrojë kurrë këtë.
Ky shkrim është publikuar si pjesë e projektit “Presheva e Hapur”, i cili realizohet në kuadër të programit “Zhvillimi i mëtutjeshëm i dialogut civil ndërmjet Serbisë dhe Kosovës” që zbatohet nga Qendra për Rajonalizëm nga Novi Sadi, në partneritet me “Nënë Tereza Shoqëria Kosova”. “nga Prishtina, mbështetur nga Komisioni Evropian.
